در ادامه انتشار دو شماره از مجموعه بازخوانی راهبردهای تحولی حوزه در سال 98، این مجموعه نوشتارها با استقبال و رویکرد شایسته و گسترده مخاطبان ارجمند و همراهان مانای این حوزه مواجه شد و این بار نیز در ادامه دو شماره پیشین که حول محور انقلابی گری و تحول پیش رفت، روابط عمومی حوزه به بازخوانی راهبردهای تحول در عرصه موقوفات حوزوی، اهداف، اقدامات، راهبردها، تولیدات و عرصه های وقف می پردازد. 
دفتر موقوفات و امور حقوقي وقف حوزه علميه خراسان با تاکید بر جايگاه سنت حسنه وقف در ميان آموزه ها و معارف اسلامي و لزوم احياء موقوفات قديم و جذب موقوفات جديد در راستاي تامين و استقلال مالی این حوزه، در اواخر سال 1395 با تصويب شوراي عالی و ابلاغ آیت الله سید مصباح عاملی، تأسيس شد.
اجرای نیت واقفان خیراندیش یکی از راه های ترویج فرهنگ وقف در جامعه است که دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف حوزه خراسان نیز در همین راستا تلاش می کند با عمل به نیت واقفان، مروج صحیحی برای فرهنگ‌سازی آن باشد. 
برای انفاق راه‌های گوناگونی وجود دارد که وقف یکی از مهم‌ترین مصادیق آن می‌باشد و مهم‌تر از وقف، نیت پاک و خالصانه آن است که انسان چیزی را در راه خدا وبدون هيچ چشم داشتي وقف نماید، این مسئله اوج ایمان و اعتقاد به خداوند لایزال را ثابت می‌کند و نشان می‌دهد که واقف حاضر است در مسير احياي سنت نبوي و سيره علوي اموال خود را صرف‌ امور مختلف ديني ، فرهنگي و ... نمايد.
ثمره وقف کردن دوبال است که به جای دوچشم در آخرت به انسان عطا می شود. یکی به خاطر چشم بستن از متاع دنیا و دیگری به خاطر چشم دوختن به آخرت. واقفان خیراندیش وقتی تعلقات مادی را از پای طلب می گشایند و تنها چشم به رضا و عطای خداوند می دوزند، پر پروازی می گیرند برای عروج به آسمان ها و تماشای جمال یار. 
وقف در شريعت 
بر اساس مفاهيم اخلاقي قرآن كريم و احاديث و سيره معصومين (ع) در مي يابيم كه وقف از جمله كارهاي خير در زندگي هر مسلماني است چرا كه اعمال خير همواره در آيات اين كتاب شريف و روايات ستوده شده و به طور عموم هر آنچه كه بر انجام كارهاي نيكو و تشويق بدان دلالت داشته باشد، بر وقف نيز دلالت مي كند. مي توان گفت كه روح وقف مورد تاييد قرآن قرار گرفته است و از جمله آيه هايي كه به تاليف قلوب و جلب محبت ديگران دلالت دارد این مهم، دریافت می شود. 
«لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ ... ؛ نيكوكاري آن نيست كه روي خود را به سوي مشرق و مغرب بگردانيد،بلكه نيكي آن است كه كسي به خداوند و روز واپسين  و فرشتگان و كتاب و پيامبران ايمان آورد و مال خود را با وجود دوست داشتنش، به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان ودر راه ماندگان و....بدهد».
يكي از مصارف در آمدهاي وقف در جهت تحكيم و تثبيت روح همبستگي و محبت بوده و در عين حال احساني عاري از منت مي باشد، و اقدامي است كه در بسياري از موارد، استفاده كننده از منافع وقف، واقف را ملاقات نكرده و او را نمي شناسد، ولي از نتيجه لطف او بهره مند مي شود كه در نهايت تاثير اين عمل خداپسندانه به مراتب ماندني تر خواهد بود.
همچنين در آیه 177 سوره بقره هنگام تعريف نيكي، خداوند به معرفي نيكان مي پردازد تامردم تنها به فراگيري مفاهيم بسنده نكنند. پس از اعتقاد و ايمان به اصول دين، حق تعالي به بيان اعمال صالح مي پردازد و از بخشش مال شروع مي كند كه نشاندهنده عمق ايمان به مبدأ و معاد است.
البته بايد دانست كه ريشه نيكي و نيكوكاري در اعتقاد و ايمان نهفته است و وقف اموال نيز مي تواند مصداق روشني براي نيكي به شمار آيد و آيات فراوان ديگري كه نقطه مشترك تمامي آنها بيان محبوبيت و مطلوبيت عمل وقف و شخص واقف در بارگاه الهي می باشد، نشان دهنده‌ی این امر خداپسندانه است. 
تقویت پایه های جهان اسلام با وقف
با توجه به اینکه یکی از زیر ساخت های مالي از طریق وقف تامین می شود و مبنایی برای پیشرفت اقتصادی امت اسلامی است، واقفان خیراندیش از صدها سال پیش تاکنون با اختصاص بخشی از اموال خود برای خدمت مستمر به جامعه در قالب این سنت حسنه که بارزترین مصداق احسان، انفاق، صدقه، تعاون و باقیات الصالحات می باشد، منشاء خدمات بزرگ علمی، فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، رفاهی و بهداشتی در جامعه بوده اند که وجود صدها درمانگاه، بیمارستان، حوزه های علمیه و مراکز آموزشی و هزاران مسجد و حسینیه مصداق این امر است.
از طرفی، حوزه علمیه ظرفیتی عظیم برای احیای موقوفات و ایجاد وقف های جدید بوده و هست و مي تواند با برنامه ریزی، انجام فعالیت تبلیغی، برگزاری همایش های مختلف و دعوت از خیرین و واقفین اقدامات گسترده ای در ترویج و احیای موقوفات انجام دهد، لذا دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف حوزه علمیه خراسان، با توجه به این نکته، پس از شروع فعالیت خود، اقدامات شایسته ای در اجرای امینانه موقوفات این حوزه علمیه کهن انجام داده که هر کدام به فراخور نیت واقف محترم، مسیری روشن را در فعالیت های حوزوی نقش بسته است.
برنامه ها و رسالت هاي دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف حوزه علمیه خراسان از همان ابتدا در بخش های احياء و جذب موقوفات به همراه انجمن خيرين تعريف و از ابتدای تاسیس تا به امروز توفيقات بسيار خوبی به دنبال آن حاصل شده است.
اهداف و برنامه هاي اساسي دفتر موقوفات و امور حقوقي وقف
از آنجایی که دفتر موقوفات حوزه علمیه خراسان چشم انداز خود را برای افق 1417 در راستای برخورداری از منابع مالی پایدار با تکیه بر احیای سنت های حسنه نذر، وصیت، وقف، خمس و زکات و حمایت های خیرین و عدم وابستگی به بودجه های دولتی بنا نهاده است، همه برنامه ها، ظرفیت ها و همچنین عرصه های وقفی موجود نیز در همین راستا ساماندهی شده اند تا در نهایت حوزه علمیه خراسان برخوردار از این اصول باشد. 
اهداف و برنامه های کلی اداره موقوفات حوزه علمیه خراسان در سال 98 بر 3 اصل «جذب موقوفات جدید»، «احیا موقوفات پیشین حوزه علمیه خراسان» و همچنین «انجمن خیرین این حوزه» معطوف شده بود و در همین راستا، در طی این سالی که گذشت، 15 رقبه وقفی وصلحی نیز برای حوزه علمیه خراسان جذب شد. 
شناسائي موقوفات قدیم حوزه علمیه خراسان 
طی بررسی صورت گرفته مشخص شد در حوزه علمیه خراسان قريب به 20 هزار رقبه وقفی وجود دارد که این موارد یا به صورت عمومی و یا اختصاصی برای طلاب و اساتید حوزه علمیه خراسان وقف شده است که این رقم چشمگیر نشان از اهمیت و جایگاه حوزه علمیه در نظر واقفین دارد.
جذب موقوفات جدید 
در بازه زمانی كه دفتر موقوفات و امور حقوقي وقف فعاليت خود را آغاز كرده توفيقات خوبي حاصل و بيش از 100 مورد وقف و صلح  جدید به لیست موقوفات حوزه خراسان افزوده شده است که اين موضوع نشان مي دهد مردم هم چنان نگاه و امیدشان به مکتب اهل بیت (عليهم السلام) است و دغدغه های دینی و اصلاح جامعه را دارند.
تشکیل انجمن خیرین 
در راستای شکل گیری این انجمن ، تا کنون ارتباط بسیار خوبی با انجمن خیرین حاميان توسعه مدارس علميه، برقرار شده و نيز انجمن خيرين استاني شكل گرفته است كه ثمرات خوبي در پي داشته است.

برخي از اقدامات 
«تهیه و ابلاغیه دستورالعمل موقوفات حوزه علمیه خراسان»، «تشکیل انجمن یاوران وقف خواهر و برادر جهت تبلیغ و جذب موقوفات جدید»، «تشکیل و برگزاری کارگروه حقوقی وقف جهت بررسی و رفع و پیشگیری از تصرفات موقوفات به تعداد 15 جلسه»، «تقدیر و بازدید از واقفین و خیرین حوزه علمیه خراسان» از دیگر اقداماتی بود که در طی سال 98 از سوی دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف حوزه علمیه خراسان با نگاه جامع و مبسوط دنبال شد. 
«اجرای نیت واقفین و خیرین محترم»، «جذب قریب به دوهزار تن سیمان از خیرین جهت پروژه های عمرانی مدارس علمیه»، « پیگیری وضعیت مدارس علمیه تخریب شده در طرح توسعه حرم مطهر رضوی و طرح های شهرداری»، «برگزاری نکوداشت مرحوم بلاغی و شرکت در مراسمات مربوط به واقفان محترم و تکریم ایشان» و «حضور در نمایشگاه های مختلف و ایجاد غرفه مشاوره وقف حوزه علمیه خراسان در نمایشگاه ها و سالن شهریه در جهت معرفی و ترویج فرهنگ وقف در جهت نیازهای حوزه علمیه خراسان» از جمله اقدامات شایان توجه خوانده می شود. 
برگزاری جلسات کاری و تبلیغی پیرامون راهکارهای جذب و احیای موقوفات با ادارات همسو و همچنین دیدار با علما و اساتید عالی حوزه علمیه خراسان جهت ارائه گزارش و عملکرد در سال گذشته از دیگر اقداماتی بود که با بازخوردهای خوبی همراه شد و توانست عملکرد دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف را نیز ارتقا دهد. 
همچنین این دفتر ضمن شناسایی طلاب محترم مستعد و توانمند و استقرار آنان در منازل وقفی حوزه علمیه خراسان به همراه حضور در جلسات و نشست های تخصصی و سخنرانی توانست فرهنگ وقف را در جامعه ترویج دهد. 
در اقدامی دیگر نیز این دفتر نسبت به احداث واحدهای مسکونی با همکاری خیرین برای طلاب محترم اقدام نمود که عملا این حرکت، در حوزه اقدامات صورت گرفته این دفتر در سال 98 دارای اثرات ثمر بخش و درخشانی نیز بود. 
دستاوردهای فعالیت های صورت گرفته در دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف حوزه خراسان 
در همین راستا «جذب ده ها موقوفه و مورد صلحی»، «جذب منابع مالی از طریق اجارات موقوفات و مساعدت های مردمی» به همراه «احیای تعدادی از موقوفات حوزه علمیه خراسان در سال 98» از جمله دستاوردها و به عبارتی نتیجه و خروجی فعالیت های انجام شده در طی این دوره و مدت سال گذشته شناخته می شود. 
محصولات دفتر موقوفات حوزه 
راه اندازی و ساماندهی کانالی برای اطلاع رسانی و ترویج فرهنگ وقف حوزه علمیه خراسان در پیامرسان های ایتا و سروش نیز از دیگر اقدامات نوآورانه ای بود که در حوزه موقوفات صورت گرفته و عملا توانست تا سطح محصولات این دفتر را بیش از پیش یک پله به سوی جایگاه والاتر و ویژه تری نیز سوق دهد. 
عرصه هاي مختلف وقف در حوزه علميه خراسان
حوزه علميه خراسان به عنوان دومين حوزه علميه جهان تشيّع، نقش مهمی در راستای تامين نيازهاي فكري و فرهنگي نظام مقدس اسلامي و جامعه بين الملل دارد و همچنین داراي نیازهای فراوانی در حوزه های مختلف اجتماعی است که بدون شک و تردید رفع آنها نيازمند همت های بلند و اراده مصمم واقفان و نيكوكاران است كه به برخي از آنها به شرح ذيل اشاره مي شود. 
آموزش و پژوهش
تعليم و تربيت طلاب علوم ديني به همراه تحقيق و پژوهش در علوم مختلف اسلامي از وظائف مهم و ذاتي حوزه هاي علميه می باشد كه نيازمند تاسيس مدارس علميه و مراكز تحقيقاتي است که با توجه به استقبال چشمگير جوانان مومن جهت ورود به حوزه علميه و محدوديت مدارس، ضرورت وقف در اين عرصه چندين برابر احساس می شود.
از سوی دیگر توسعه رشته هاي تخصصي همواره مورد تاكيد مقام معظم رهبري(مد ظله العالی) و مراجع عظام تقليد بوده که در این راستا ايجاد مدارس و مراكز تخصصي از جمله نيازهاي مهم و ضروري در اين عرصه تلقی می شود.
همچنین جمعی از پژوهشگران حوزه، داراي آثار و ايده، مطالباتی جهت چاپ و عرضه محصولات خود برای باز نشر دارند اما به دليل هزينه هاي سنگين چاپ و عدم توانايي مالی جهت اجراي ايده خود دچار مشكل شده اند که وقف براي اين منظور و حمايت خيرين از اين افراد پژوهشگر بدون شک گام ارزشمندی در راه نشر فرهنگ اسلامي خواهد بود.
تاسيس و تجهيز كتابخانه هاي عمومي و تخصصي مدارس علمیه:
ارتقا كيفي بنيه آموزشي و پژوهشي اساتيد و طلاب نيازمند تامين و تجهيز كتابخانه هاي ديجيتالی و سخت افزاري است كه باتوجه به ورود روش هاي متنوع و ابزارهاي جديد اطلاعاتي و منابع الكترونيكي ضرورت تامين كامل اين منابع و تاسيس كتابخانه هاي تخصصي برهیچ کسی پوشیده نبوده و تقویت این حوزه همت ارزشمند خیرین را می طلبد.
ساخت و توسعه استادسرا
يكي از مشكلات دیگر كه مدارس علميه خصوصا مدارس شهرستان ها، نبود استاد سرا براي اسكان اساتيد است که در این زمینه ساخت و توسعه این استادسراها تاثير بسزايي در ارائه خدمات آموزشي به طلاب این حوزه خواهد داشت.
حمايت از طرح ها و برنامه هاي فرهنگي و تبليغي طلاب:
پس از انتصاب شوراي عالی و مديريت حوزه علميه خراسان از سوي رهبر معظم انقلاب و رويكرد تحولي اين حوزه در عرصه هاي مختلف فرهنگي و تبليغي و لزوم پاسخگويي به مطالبات جامعه در اين عرصه نيازمندي هاي فراواني در تاسيس و ايجاد مراكز فرهنگي و تبليغي احساس مي شود كه بدون شك واقفان در اين زمينه منشا اثر هستند. 
فناوري اطلاعات و ضرورت ارتقاء مهارت هاي طلاب:
با عنایت به نااميدي دشمنان نظام و انقلاب از تهاجم و نفوذ از طريق مرزها و تغيير رويه آنان براي نفوذ نرم در انقلاب و مردم متدين ايران، لزوم تجهيز و ارتقاء مهارت هاي طلاب این حوزه به عنوان سربازان فرهنگي جامعه براي مقابله با تهاجمات فرهنگي و اجتماعي بيش از پيش نمايان است و تقویت این حوزه در شرائط امروز نیازی مبرم می باشد. 
از سوی دیگر ضرورت و لزوم ايجاد مراكز آموزشي و مهارتي جهت ارتقاء توانمندي هاي طلاب در فضاي مجازي نیز که همواره مورد تاكيد رهبر معظم انقلاب بوده است، بركسي پوشيده نيست و از جمله مهمترین رويكردهاي حوزه علميه خراسان تلقی می شود که تا کنون  به جد دنبال شده است. 
ايجاد مجتمع هاي فرهنگي و تبليغي
مقابله با آسيب هاي فرهنگي و اجتماعي جامعه نيازمند حمايت از برنامه ها و تشكل هاي فرهنگي و تبليغي است كه توسط طلاب دلسوز و دغدغه مند دنبال مي شود اما بدليل كمبود منابع مالی و عدم پشتيباني لازم دچار مشكل شده اند و از سوی دیگر مساعدت هاي خيرين و واقفين ارجمند در اين عرصه بسيار تاثيرگذار خواهد بود.
معيشت و مسكن اساتيد و طلاب:
دغدغه هاي طلاب نسبت به معيشت و مسكن، در تحصيل آنان بي تاثير نيست و اين مشكلات، گاهي اختلالات جدي را در مسائل آموزشي و... بوجود مي‌آورد ، در اين راستا خيّرين مي‌توانند نسبت به تامين مسكن اساتيد وطلاب با حوزه علميه خراسان همكاري داشته باشند.
سلامت و درمان طلاب:
تشكيل درمانگاه هاي عمومي و تخصصي براي طلبه هاي حوزه علميه مي تواند بخشي از هزينه هاي درمان طلاب را كاهش داده و در راستای ارتقاء كيفيت خدمات آن ها به جامعه موثر باشد که در اين زمينه سه مجموعه درمانگاهي در سطح شهر مشهد در حال مطالعه و بررسي بوده و زمين مناسب به اين امر اختصاص يافته اما ساخت و پشتيباني مالي آنها، نیاز مشاركت خيّرين است که مسائل مربوط به آن تاکنون به جد در حوزه علمیه خراسان دنبال شده است. 
ازدواج و تشكيل خانواده طلاب:
با عنایت به هزينه هاي سنگین تشكيل زندگي و مراسمات ازدواج در شرائط امروز جامعه، يكي از عرصه هايي كه خيّرين و واقفین حوزه علمیه خراسان مي توانند در آن حوزه مشاركت داشته باشند، همین وقف در جهت تشكيل خانواده و ازدواج طلاب مي‌باشد که حوزه علمیه خراسان به این امر ورود جدی و کارشناسانه داشته است. 

اردوگاه هاي فرهنگي و رفاهي:
باتوجه به زيارتي بودن مشهد مقدس و سفر طلاب از اقصی نقاط استان به اين شهر و لزوم برنامه ريزي و اجراي برنامه هاي فرهنگي براي اين عزيزان، ايجاد اردوگاه هاي فرهنگي ضرورتی بی بدیل دارد و ايجاد چنين مكاني می تواند در راستای حل و فصل مشكل نبودن مكان جهت برپایی و اجراي همايش ها و نشست هاي سالانه حل کند.
پـروژه هـاي در حـال احـداث وقـفـي
در راستاي تحقق بخشي از اهداف فوق پروژه هايي توسط مركز مديريت حوزه و دفتر موقوفات و امور حقوقي  وقف در حال احداث مي باشد كه تكميل آنها نيازمند مشاركت خيرين است و بدون تردید حضور واقفين و خيرين براي اين منظور در مجموعه برنامه های دفتر موقوفات این حوزه، ضمن تحقق اهداف ارزشي، باقيات الصالحاتي برای این عزیزان در عرصه زندگی آنان است.
پروژه احداث 5 واحد فرهنگي اقامتي رسالت:
در راستاي مقابله با آسيب هاي اجتماعي و فرهنگي حاشيه شهر مشهد و رفع دغدغه رهبر معظم انقلاب(مد ظله العالی) و مراجع عظام تقلید در این زمینه پروژه احداث 7 واحد فرهنگي اقامتي واقع در بلوار رسالت (جاده سيمان) در زميني به مساحت 250 متر مربع در 520 متر مربع زير بنا در 7 واحد اقامتي براي طلاب و اساتيد حوزه علمیه خراسان در حال احداث مي باشد كه تكميل آن نيازمند مشاركت خيرين عزیز این حوزه است.
پروژه موقوفه فرهنگي قرآني دعبل خزاعي:
پروژه برجسته احداث موقوفه قرآني دعبل خزائي واقع در بلوار پيروزي مشهد از جمله موقوفاتي است كه با هدف توسعه و ترويج فرهنگ قرآني و ايجاد 150 صندلي قرآني و 16 واحد استاد سرا احداث شده و تاكنون بيش از 80 درصد پيشرفت داشته که تكميل این مجموعه نیز نيازمند مشاركت و همراهی خيّرين و واقفين ارجمند است.

دفتر موقوفات و امور حقوقی وقف حوزه با رهنمود های مدیر حوزه علمیه خراسان، آیت الله سید مصباح عاملی و با تکیه بر عرصه های نوین وقف متناسب با ذائقه واقفین ، با همت جهادی به شناسایی موقوفات و کسب اطلاعات در خصوص آن ها پرداخته و بخشی از اطلاعات قريب به بيست هزار رقبه وقفی این حوزه مبارکه جمع آوری و تجمیع شده است و همچنين طي بررسي هاي صورت گرفته مشخص شد تعدادي از مدارس علميه در طرح توسعه حرم مطهر به كلي تخريب شده و تاكنون جايگزين مناسبي براي آنها در نظر گرفته نشده است و این دفتر تلاش دارد تا در سال جدید بتواند نسبت به توسعه کمی و کیفی موقوفات و موارد صلحی با جذب رقبات و سرمایه گذاری بر روی آنها از یک سو و احیای موقوفات و رقبات و توسعه انجمن خیرین از سوی دیگر و همچنین از طریق مطالعات و جلسات کارشناسی صورت گرفته خود در جهت احیاء این موقوفات نیز آنطور که بایسته و شایسته است، گام بردارد.
روابط عمومی حوزه علمیه خراسان