به گزارش خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، حجت‌الاسلام حمیدرضا شریعتمداری در جلسه چهارم از دوره آشنایی با رشته شیعه‌شناسی که با موضوع «تاریخ کلام امامیه» و به همت هیئت اندیشه‌ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، گفت: از یک مقطع زمانی به بعد، عنوان امامیه بر شیعه اثنی‌عشری اطلاق می‌شد و علم کلام به عقائد محدود شده است و گاهی بر گزاره‌های تاریخی که با باورهای دینی نسبت تعیین کننده‌ای دارند، نیز اطلاق می‌شود.
وی افزود: در قرون اولیه، فارابی اولین متفکر در جهان اسلام است که طبقه‌بندی علوم را مطرح کرده و دین را بر دو قسم مسلّمات و مستنبطات تقسیم نموده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، بحث و گفت‌وگوی علمی در موضوعاتی که فراتر از نص هستند را به معنای به‌کارگیری عقل دانست و ابراز کرد: اگر به آیات و روایات بسنده کنیم، نص‌گرا هستیم و اگر فراتر از آن‌ها حرکت کنیم، به سمت فعال کردن عقل در موضوعات رفته‌ایم.
حجت‌الاسلام شریعتمداری اضافه کرد: در قرن اول هجری شاهد برخی مسائل کلامی هستیم و سپس به تدریج مکتب، فرقه و رشته علمی شکل گرفت.
وی در ادامه با بیان اینکه صریح‌ترین جبر توسط جهمیه مطرح شد و آن‌ها موضوع تنزیه را نیز طرح کردند، گفت: در قرن اول و معاصر با دوران 4 امام اول شیعیان، مرکز فکر شیعی، مدینه بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم، خوارج را فرقه‌ای کلامی سیاسی دانست و افزود: در ابتدا سبقه سیاسی آن‌ها بیشتر مورد توجه بود و به تدریج فضای کلامی بر آن‌ها غالب شد.
حجت‌الاسلام شریعتمداری بیان کرد: در قرن دوم، جریان‌های فکری همچون معتزله به وجود آمدند و شیعه نیز بروز و ظهور بیشتری پیدا کرد و در این دوره، کوفه مرکز شیعه بود و در قرن سوم، بعد از شهادت امام رضا (علیه‌السلام)، کلام شیعه افول کرد و مرکز فکری شیعه، از عراق به قم منتقل شد و در قرن چهارم و پنجم، ظهور آل بویه و اقتدار شیعه در بغداد شکل گرفت و جریان عقل‌گرا در این دوره ظهور کرد.