حجت الاسلام علی‌اکبر قلی‌زاده در گفت و گو با خبرگزاری حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه در سال دوم درس خارج مشغول تحصیل هستم و به واسطه فعالیت در زمینه رسانه و سواد رسانه چند سالی است که در زمینه طنز تحقیقاتی را انجام دادم و مجموعه‌ای پنج جلدی را در این خصوص تالیف کردم، افزود: در بین مباحث رسانه‌ای مبحثی که گیرایی و جذابیت فوق‌العاده دارد و رغبت عمومی به سمت آن زیاد و نیاز جامعه امروز است، بحث طنز و شادی و نشاط است که مسئله استراتژیکی در رسانه است؛ در بررسی‌های که در منابع روایی داشتم می‌شود یک الگوی زیبا در خصوص مباحث طنز تولید و ارائه کرد.

 

وی ادامه داد: در طول مدتی که مطالعاتی در زمینه طنز داشتم از بهترین کتاب‌های که تالیف شده، هفت جلد مجموعه «کتاب طنز» است که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده و یک دوره جامع در حوزه طنز و مقوله شوخ طبعی است. همچنین کتاب فلسفه طنز جان موریل نیز کتابی درخور در حوزه مباحث بنیادین طنز و شوخ طبعی است.

 

نویسنده و پژوهشگر حوزه طنز تصریح کرد: متقابلا به ذهن رسید که حتما به خاطر نصوصی که در منابع روایی داریم، حتما در کتب فقهی و بلکه فلسفه اسلامی این مسئله منعکس شده است ولی متاسفانه توجه کمی به این مسئله شده بود در صورتی که ریشه‌های نظریه‌های برتری‌طلبی و ناسازگاری به صراحت در قران و روایات بیان شده است و در کتب اخلاقی به این مسئله تا حدی پرداخته بودند که آنها هم جای سخن دارند.

 

وی اضافه کرد: از طرفی به خاطر اینکه طنز جزء مباحث ادبی است به کتب ادبیات مخصوصا بلاغت و مخصوصا کتاب مطول مراجعه شد، ولی تمامی آنچه از آنها مستفاد شد، به چند صفحه هم نمیرسد مثل استعاره تهکمیه یا تشبیه به ضد یا «من البدیع المعنوی الهزل الذی یراد به الجد» همچنین کتاب مطول که بهترین کتاب در حوزه بلاغت است را مورد برسی قرار دادم چون یکی از دسته‌بندی‌های مهم که در طنز اتفاق می‌افتاد در بحث ادبیات است و طنز را یکی از شاخه‌های ادبیات در نظر گرفته می‌شود که در آنجا هم بحث مفصلی نبود و به صورت پراکنده مثل استعاره تحکم مطرح شده که خیلی کوتاه بود. لذا با توجه به ضرورت بحث طنز و اینکه تالیفی به صورت کامل و جامع در این خصوص انجام شود باعث شد تا منابع را بازخوانی و مباحثی که در کتب مختلف بصورت پراکنده درج شده بود را جمع‌آوری کنم چرا که در فضای روایی ظرفیت آن را داریم و دیدم که ناپسند است یک کتاب در حوزه فلسفه طنز و مباحث طنز نداریم بنابراین تصمیم به جمع‌آوری، تحقیق و پژوهش در این زمینه در مدت سه الی چهار سال صورت گرفت و ماحصل آن پنج جلد کتاب با عنوان طنزیمات شد.

 

حجت الاسلام قلی‌زاده گفت: مجموعه طنزیمات در پنج جلد تالیف شد که در جلد اول به ادبیات و طنز پرداخته است مباحثی مانند واژه‌شناسی طنز و واژگان همگون که امروزه موارد زیادی شده‌اند مخصوصا با نگاه تطبیقی مثل هومور، بلک هومور، آنتی هومور، آیرونی و امور دیگر. نوآوری خاصی که در این جلد شده بحث «ابرقاعده‌های ادبی هنری» است. جلد دوم مسائل اجتماعی طنز در چهار موضوع طنز ممدوح، مذموم و در حوزه فردی و اجتماعی در چهار محور اصلی بررسی شد، جلد سوم بحث طنز در جوامع مختلف، فستیوال‌های طنز در جوامع مختلف، گرایش جوامع به مقوله طنز و کثرت طنز در جوامع مدرن و علت آن، راهکار برخورد یا تصحیح جوامع مدرن نسبت به مقوله طنز چیست، طنزگرایی در جوامع چه تاثیراتی دارد پرداخته شد، جلد چهارم به فلسفه طنز پرداخته که برای اولین بار در عالم اسلام و ایران نوشته شده نظریات مختلف اساتید غرب را در مقایسه با روایات و آیات در خصوص طنز تطبیق داده شد و «فلسفه طنز متعالی» را در 13 شاخصه بازنویسی کردیم و در جلد پنجم هم به فقه و طنز و اخلاق و طنز پرداختیم و در آن به این موضوع که نظریه اصل اولی در طنز چیست و دلیل پذیرش آن را بیان کردیم و در آخر نیز اخلاق و طنز و اخلاق و خنده را مورد بررسی قرار دادیم.

 

وی در پاسخ به اینکه آیا می‌شود طنز را در فضای ملی و مذهبی‌مان بومی‌سازی کنیم یا خیر، اظهار کرد: خیلی از برنامه‌های شادی‌آفرین که در فضای‌ کنونی تولید و پخش می‌شود مثل برنامه خندوانه، دورهمی، عصر جدید همه کپی‌برداری از برنامه‌های مشابه در فضای غرب است و ما می‌توانیم با معادل‌سازی نمونه های تولید کنیم که متاثر از فرهنگ غرب نباشد مثلا یک نمونه تولید کردیم مثلا بحث مناجات یا کتابهای الهی‌نامه که در سنت عرفانی و ادبی ما از آن استفاده می‌کنیم را با فضای جدید و با زبانی طنزآمیز بازنویسی کردیم و آن را مناجاتیسم نامه، نام نهادیم.

 

مُبلغ وکارشناس حوزه طنز ضمن توصیه به طلاب در استفاده از مقوله طنز در سخنرانی‌هایشان،گفت: مقوله طنز بسیار مهم و ضروری است و بخش مهمی از کل زندگی افراد، رسانه و فضای مجازی را پوشش می‌دهد و متاسفانه بررسی‌های فقهی‌جامعی در این زمینه نداریم. همچنین در بحث تبلیغ اگر طلبه‌ای روضه بلد نباشد شاید خیلی به مشکل نخورد و بلکه مداح می‌تواند این نقص او را برطرف کند ولی در بحث طنز اگر طلبه‌ای نخندد یا نتواند بخنداند ارتباطش با مردم، جوانان و کودکان بشدت کمرنگ می‌شود و جایگزین ندارد.

 

حجت الاسلام قلی‌زاده ادامه داد: لذا باید طنز را در اولویت‌های مهم قرار دهیم تا طلاب با طنز آشنا شوند چون طنز زبان انسان امروزی است بلکه از زندگی خرد هم اگر سخن بگوئیم از لوازم ضروری زندگی است کما اینکه رهبر معظم انقلاب هم بر این مسئله تکیه دارند و بلکه چند سال پیش در بحث جهاد تبیین، به مسئله هجو اشاره کردند. ما در شبانه روز چند بار می‌خندیم یا می‌خندانیم؟ اگر طنز را کامل نشناسیم مبتلا به طنز مذموم می‌شویم لذا شناخت طنز و آموزش مهارت محور آن ضروری است.