اندیشه‌ی مترقی اسلام ناب، با سعه‌ی وجودی که دارد، هرگز از حذف ظرفیت‌های معرفت‌زا و معنویت‌ساز موجود در جامعه اسلامی سخن نمی‌گوید؛ بلکه تکمیل و ارتقاء این ظرفیت ها را پیشنهاد می‌دهد؛ فلذا همانگونه که تخریب و دوقطبی‌سازی را جایز نمیداند، هرگز باب انتقاد و نقدپذیری را نیز منسد نمیداند.
این ایام بحث از سوگواره_نگین شکسته در مجامع مذهبی و انقلابی داغ است؛ سوگواره‌ای با ظرفیت عظیم فرهنگی و معنوی، با طیف وسیعی از مخاطبین. بدون شک نگاه انقلاب اسلامی به این برنامه، به عنوان یک نعمت معنوی برای شهر مشهد است.
نعمتی که هرساله در ایام فاطمیه، در میان انفعال بسیاری از مجموعه‌های فرهنگی، با زحمت و تلاش مخلصانه بسیاری از عاشقان حضرت صدیقه طاهره (س)، شعائر فاطمی را در سطح شهر احیا میکند و هرساله جدی‌تر و با شکوه‌تر وارد میدان می‌شود.
همین زحماتی که پشت این اثر است، ظرفیتی بزرگ را برای ترویج فرهنگ اسلامی در سطح شهر مشهد فراهم آورده است. به همین خاطر نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود و برای ارتقای آن فکر نکرد. لذا با وجود تمام نکات مثبت این برنامه، و فارغ از بحث انتساب یا عدم انتساب این برنامه به جریان‌های مختلف، وظیفه خود می‌دانیم که تا حد امکان به ارتقای آن بیاندیشیم.
بنده به عنوان یک مخاطب که سالهاست در این سوگواره شرکت کرده‌ام، یکی از جدی‌ترین اشکال‌ها را این نکته دیدم که گویا این برنامه با چنین ظرفیتی، دغدغه‌ای برای رشد محتوا و ارتقای‌فهم و اندیشه‌ی مخاطب ندارد.
از ماجرای اصیل و عمیق فاطمیه، میتوان ارکان اندیشه دینی و اسلامی را استخراج کرد؛ به‌گونه‌ای که تا قیامت بتواند به پرسش‌های بشر پاسخ دهد. میتوان جذابیت دین ناب و حداکثری را برای جوانان به نمایش گذاشت، میتوان به بانوان جامعه هویتی اصیل تزریق کرد، میتوان بخشی از ابعاد لایتناهی نظریه ولایت و امامت اسلام را نشان داد و از همه مهم‌تر، میتوان نمونه‌ی واقعی یک سبک زندگی اسلامی را به رخ دنیا کشید.
اما این سوگواره در این مسیر یا قدمی برنداشته است یا به نسبت ظرفیتی که دارد، بسیار حداقلی حرکت کرده است.
بزرگان و اندیشمندان دین ما که سالها کار مجتهدانه و فقیهانه در این عرصه داشته‌اند، هرگز توصیف‌شان از این واقعه، یک رویداد تاریخی و یک تراژدی صرف نبوده است؛ بلکه قیام فاطمه زهرا(س) را سرچشمه‌ی معارف برای امت اسلام میدانند.
امثال شهید بزرگوار صدر، شهید مطهری، علامه طباطبایی، مرحوم صفایی، مرحوم امام، مقام معظم رهبری، و بسیاری دیگر از علما و اندیشمندان.
اما اثری از پرداختن به مباحث نابِ این اندیشمندان بزرگ اسلامی حتی در رقیق‌ترین حالت خودش در این برنامه مشاهده نمی‌شود.
علیرغم اینکه این برنامه هرساله از جهات مختلف رشد میکند، لکن از نظر محتوایی، تنها چیزی که میبینیم، فقط تکرار محتوای سالهای گذشته است.
اینکه از چنین قالب جذابی (تئاتر) با این حجم از امکانات فقط برای نقل تاریخ و روضه استفاده شود، آن هم تاریخ و روضه‌ای عاری از هرگونه اندیشه و بسیار خنثی، این قصور و ظلم است، هم به فاطمیه، هم به مخاطب، هم به هنر بی‌نظیر تئاتر!
تئاتری که فرم و محتوای آن، تلاقی شور و شعور است و می‌تواند به اندازه چندین منبر موثر واقع شود...
سوگواره نگین شکسته، می‌تواند با یک برنامه‌ریزی بلند مدت فرهنگی، و با پرداختن به زوایای متنوع فاطمیه و پرداختن به مباحث اندیشه‌ای و نشان‌دادن امتدادهای امروزی آن، چهره‌ی فرهنگی شهر مشهد را دگرگون کند.
امید است که نسبت به نعمت بزرگِ وجود حضرت فاطمه زهرا(س)، شاکر باشیم و با قصور خود در حق آن بزرگوار، دچار کفران نعمت نشویم.
حجت الاسلام حسین مروارید، عضو تشکل طلبگی ربیون مشهد مقدس
