به گزارش خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، حجت الاسلام علی صالحی دانش آموخته دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرس حوزه و دانشگاه در یادداشتی نوشت: فراگیری بی‌مثال فناوری‌های ارتباطی و رسانه‌ای و پیچیدگی فزاینده‌ روابط بین‌الملل در عصر حاضر، موجب شده تا مفهوم "جنگ شناختی" (Cognitive Warfare) به مثابه یکی از پیچیده‌ترین و کارآمدترین ابزارهای سلطه و نفوذ، اهمیتی راهبردی یابد، این گونه‌ نوین از منازعات، برخلاف نبردهای نظامی کلاسیک، مستقیماً ذهن، ادراک، باورها، ارزش‌ها و الگوهای تصمیم‌گیری جامعه‌ هدف را نشانه می‌رود. غایتِ غاییِ این هجمه، ایجاد تغییرات پایدار در رفتار جمعی، فرسایش اعتماد عمومی، تضعیف انسجام اجتماعی و در نهایت، تحقق مطامع ژئوپلیتیکی مهاجم، بی‌نیاز از اِعمال قوه‌ قهریه است، در این میان قرآن کریم، به عنوان منبع اصیل معرفت‌شناسی و نظام‌سازی تمدنی در اسلام، ره‌نگاشتی جامع و ژرف برای مواجهه با این پدیده‌ پیچیده ارائه می‌دهد که فراتر از واکنش‌های صرفاً دفاعی، به سوی کنشگری فعال و تمدن‌سازی بصیرت‌محور رهنمون می‌شود. در وهله‌ نخست، قرآن کریم با تصریح بر مبادی معرفت‌شناختی و ایمانی راسخ، بنیانی مستحکم برای مقاومت در برابر مخدوش‌سازی معرفت و ادراک فراهم می‌آورد، محوریت توحید و معرفت عمیق به خداوند، به مثابه حقیقت مطلق و منبع هستی، به انسان مبدأ و غایتی واحد و متعالی می‌بخشد که او را از سرگردانی و پوچی می‌رهاند و در برابر روایات کاذب و مغالطه‌آمیز، مأمون می‌دارد، این معرفت، قوه‌ تمییز حق از باطل را در انسان تقویت کرده و هرگونه تلاش برای ایجاد تردید در مبانی اعتقادی را خنثی می‌سازد، تصریح مکرر قرآن بر اصالت "حق" و معرفی "باطل" به عنوان ماهیتی زائل و بی‌بنیان ("بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَی الْبَاطِلِ فَیَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ"؛ انبیاء: ۱۸)، رویکردی اصولی در برابر انتشار اطلاعات نادرست و روایات تحریف‌شده است که بر ضرورت استقصای حقیقت و احتراز از ظن و تخمین تأکید دارد. 

فراتر از بنیان‌های معرفتی، قرآن کریم اصول عملیاتی و اخلاقی مشخصی را برای فعال‌سازی سازوکارهای دفاعی پویا در برابر جنگ شناختی ارائه می‌دهد. دستور به "تدبر" در آیات الهی و پدیده‌های هستی، به معنای تعمق همه‌جانبه و ژرف‌اندیشی، منجر به "بصیرت" می‌شود؛ یعنی توانایی کشف لایه‌های نهفته‌ حقایق و تمییز دسایس و فتن که کارآمدترین سلاح در برابر عملیات روانی و شایعه‌پراکنی است. 

همچنین، یکی از صریح‌ترین اوامر قرآنی در این زمینه، لزوم "تبیّن" و راستی‌آزماییِ اخبار، به ویژه اخباری که از منابع مشتبه یا "فاسق" می‌رسد، می‌باشد: "یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَیٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ" (حجرات: ۶). این اصل، بنیان مقابله با "اخبار جعلی" و "پروپاگاندا" در فضای کنونی است. 

جنگ شناختی همواره بر فرسایش بنیان‌های روحی، ایجاد یأس و از میان بردن اراده‌ مقاومت تمرکز دارد. در مقابل، قرآن کریم با تأکید بر "صبر" و "استقامت"، به جامعه‌ ایمانی تاب‌آوری و پایداری در برابر فشارهای روانی و تبلیغاتی را می‌بخشد، همچنین با تصریح بر "وحدت" و پرهیز از تفرقه ("وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا"؛ آل عمران: ۱۰۳)، مبانی انسجام ملی و امتی را تحکیم می‌بخشد و تلاش‌های دشمن برای ایجاد گسست‌های اجتماعی، قومی، مذهبی و سیاسی را خنثی می‌سازد. علاوه بر این، منعِ اکید از "قول زور"، "تهمت"، "غیبت" و "اشاعه‌ی فحشا" در قرآن، مستقیماً به مقابله با ابزارهای اصلی جنگ شناختی که بر پایه‌ی نشر اکاذیب و تخریب شخصیت استوار است، می‌پردازد. 

قرآن کریم، فراتر از دفاع صرف، رهیافت‌های فعالی برای مقابله با نفوذ و تقویت جبهه‌ خودی ارائه می‌دهد، معرفت دقیق به دشمن و مطامعِ آن، که قرآن به وضوح ماهیت و دسیسه‌های آنان را معرفی می‌کند، نخستین گام در خنثی‌سازی نقشه‌های آن‌ها است، تعالی هویت اصیل فردی و جمعی، با تأکید بر کرامت انسانی، عزت نفس و جایگاه والای مؤمنان، نیز در برابر تخریب هویت و خودباختگی عمل می‌کند، از سوی دیگر امیدبخشی و دفع یأس، که دشمن در جنگ شناختی به دنبال ایجاد آن است، با تأکید پیوسته قرآن بر رحمت و نصرت الهی، به سرچشمه‌ای لایزال از امید و انگیزه برای ادامه مقاومت و تلاش تبدیل می‌شود. 

در این راستا، مفهوم "جهاد تبیین" که ریشه‌های عمیق قرآنی در "امر به معروف و نهی از منکر" و "دعوت به سبیل رب بالحکمة و الموعظة الحسنة" دارد، به عنوان یک کنشگری فعال رسانه‌ای و فکری برای روشنگری، شفاف‌سازی حقایق و ارائه روایت صحیح از واقعیت‌ها، از اهمیت حیاتی برخوردار است. در نتیجه، قرآن کریم نه تنها یک کتاب هدایت معنوی، بلکه ره‌نگاشتی جامع و راهبردی برای اداره‌ جامعه و مواجهه با چالش‌های پیچیده است، در مواجهه با "جنگ شناختی"، آموزه‌های قرآنی، از بنیان‌های معرفتی و ایمانی تا اصول عملیاتی و رهیافت‌های فعال، چهارچوبی مستحکم برای دفاع و تهاجم را ارائه می‌دهند، جامعه‌ای که بر مبنای این اصول قرآنی تربیت شده باشد، دارای بصیرتی نافذ، عزمی راسخ، هویتی اصیل و روحیه‌ای منسجم خواهد بود که می‌تواند در برابر پیچیده‌ترین عملیات‌های شناختی نیز مقاومت کرده و طریق رشد و تعالی خود را با اقتدار ادامه دهد، این نقشه راه، در جهان پر از ابهام و فریب امروز، نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای هر جامعه‌ای که به دنبال حقیقت، عدالت و پایداری است، الهام‌بخش و گره‌گشا است.