لیلا علی‌اکبری، روانشناس بالینی کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، به تشریح کارکردهای تربیتی و روانی بازی در رشد کودک پرداخت و تأکید کرد: بازی برای کودک همان‌قدر حیاتی است که غذا و خواب؛ چراکه از طریق بازی، احساسات، هیجان‌ها و تعامل اجتماعی شکل می‌گیرد و پایه‌های سلامت روان بنا نهاده می‌شود.

وی افزود: بازی به کودک فرصت می‌دهد احساسات خود را ابراز کند و مفاهیمی چون همکاری، نوبت‌گیری و همدلی را بیاموزد. کودک از طریق همین فرایند، می‌آموزد خشم و ترس خویش را مدیریت کند و در مسیر رشد هیجانی و اجتماعی به تعادل برسد.

بازی‌های نمادین؛ دریچه‌ای به دنیای درونی کودک

علی‌اکبری در پاسخ به پرسشی درباره علاقه کودکان به بازی‌های تخیلی و نمادین گفت: بازی‌های نقش‌آفرینی، بازتابی از دنیای درونی کودک‌اند؛ زمانی که کودک خود را در نقش معلم، پزشک یا قهرمان قرار می‌دهد، در حقیقت ترس‌ها، آرزوها و نیازهای درونی خود را آشکار می‌سازد.

به گفته این روانشناس، چنین بازی‌هایی خلاقیت کودک را تقویت کرده و سرنخ‌های مهمی برای شناخت حالات روانی او به والدین می‌دهند.

وی تصریح کرد: پدر و مادرها باید بازی کودک را جدی بگیرند و از خلال آن، نگرانی‌ها، علایق و هیجان‌های پنهان فرزند خود را دریابند.

علی‌اکبری درباره تفاوت میان بازی آزاد و بازی ساختاریافته نیز اظهار داشت: بازی آزاد، میدان بروز خلاقیت و استقلال کودک است؛ در حالی که بازی ساختاریافته با قوانین مشخص، نظم، قانون‌پذیری و کار گروهی را تقویت می‌کند. هر دو گونه بازی برای رشد متوازن روانی و اجتماعی ضروری‌اند.

والدین؛ همراهان بازی و شناخت هیجانی کودک

وی در بخش دیگری از گفت‌وگو خاطرنشان کرد: وقتی والدین در بازی فرزندشان مشارکت می‌کنند، در واقع به زبان درونی او گوش می‌سپارند. انتخاب نقش‌ها و تکرار رفتارهای خاص طفل در بازی، می‌تواند پیام‌هایی از نیازهای روانی او باشد. برای نمونه، کودکی که پیوسته نقش بیمار را بازی می‌کند، شاید به توجه یا مراقبت بیشتر از سوی والدین نیاز دارد.

علی‌اکبری افزود: بازی را باید زبان دوم کودک دانست؛ زبانی که از طریق آن می‌تواند سخن از احساسات و نیازهای عمیقش بگوید.

این روانشناس بالینی همچنین بر نقش تشخیصی بازی اشاره کرد و گفت: نوع بازی گاهی نشانه‌ای از مشکلات هیجانی یا ارتباطی است. کودکانی که تنها به بازی‌های خشن و پرخاشگرانه گرایش دارند یا از جمع فاصله می‌گیرند، ممکن است از اضطراب یا نقص در مهارت‌های اجتماعی رنج ببرند. تکرار بازی‌های خشک و یکنواخت نیز می‌تواند هشداردهنده‌ی وجود اختلالاتی مانند طیف اوتیسم باشد.

علی‌اکبری با اشاره به نفوذ بازی‌های دیجیتال در زندگی روزمره خانواده‌ها اظهار داشت: هیچ بازی مجازی نمی‌تواند جای لمس، حرکت، دویدن و ارتباط چهره‌به‌چهره را بگیرد. والدین باید زمان استفاده از بازی‌های دیجیتال را محدود کنند و به جای آن، فضایی برای بازی‌های آزاد و گروهی خانوادگی فراهم سازند.

وی یادآور شد: بازی زبان کودک است؛ زبانی که از طریق آن می‌توان به جهان درونی‌اش راه یافت. خانواده‌هایی که بازی را جدی می‌گیرند، در واقع بر سلامت روان، رشد شخصیتی و آینده‌ی فرزند خود سرمایه‌گذاری می‌کنند.