حجت‌الاسلام گریوانی، مدیر مدرسه علوم عقلی دارالعلم، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، عنوان کرد: مدرسه تابستانی علوم عقلی در مجموعه دارالعلم، در حقیقت شامل آن دسته از علوم کهن و تراث معرفتی علوم اسلامی است که با مصادیقی مشخص همچون کلام اسلامی، فلسفه اسلامی، اخلاق نظری، عرفان نظری و همچنین برخی شاخه‌هایی مانند معرفت‌شناسی و مباحثی از دانش منطق شناخته می‌شود.

وی افزود: ما بر اساس طرح بلندمدت پنج‌ساله‌ای که برای مدرسه تابستانی علوم عقلی تدوین کرده‌ایم، گزینش مباحث را بر آن دسته از موضوعات علوم عقلی قرار داده‌ایم که دارای اولویت، محوریت و کاربرد عملی باشند. در همین راستا کلان‌محور اصلی علوم عقلی را «امتداد علوم عقلی» نام گذاری کرده‌ایم؛ به این معنا که سالانه به بررسی امتداد علوم عقلی در ساحت علوم انسانی، علوم تجربی، علوم معرفت‌شناختی و امسال به طور ویژه علوم شناختی می‌پردازیم.

مدیر مدرسه علوم عقلی دارالعلم ادامه داد: مقصود از علوم شناختی، آن بخش از علوم است که به پرسش‌های ذهن و آگاهی می‌پردازد و به طور شفاف شامل مباحثی چون فلسفه ذهن، عصب‌شناسی شناختی، روان‌شناسی شناختی، زبان‌شناسی شناختی و موضوعاتی نظیر هوش مصنوعی و دانش رباتیک می‌شود.

حجت‌الاسلام گریوانی تصریح کرد: اینکه چرا علوم شناختی در مدرسه تابستانی علوم عقلی در اولویت قرار گرفت و محور تدریس واقع شد، از چند جنبه مهم بوده است. نخست اینکه امتداد مباحث علوم عقلی را باید در فضای علوم شناختی پی گرفت؛ به نحوی که موضوعاتی چون ماهیت معرفت، علم، آگاهی و تحولات آن، همچنین نسبت علم و آگاهی با عالم و معلوم که در قالب اتحاد عقل، عاقل و معقول مطرح می‌شود، در کانون توجه قرار گرفته است.

آثار مطالعات تطبیقی علوم شناختی بر نوآوری و تولید علم حوزه

وی با اشاره به اهمیت مطالعات تطبیقی افزود: این مباحث در فضای علوم شناختی، به ویژه درباره ذهن و آگاهی و شناخت ادراک، همواره از منظرهای گوناگونی چون روان‌شناسی، فلسفه ذهن و زبان‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرند. از این رو، ضرورت دارد جدیدترین مطالعات علوم شناختی درباره ماهیت آگاهی و فرایندهای ادراکی انسان به قلمرو علوم عقلی و سنت‌های کهن ما وارد شود. به همین واسطه، مطالعات تطبیقی مسیر نوآوری و تولید علم در علوم عقلی را هموار می‌سازد.

وی بیان کرد: همچنین علت دیگر اولویت یافتن علوم شناختی، طرح چالش‌ها و شبهاتی است که این حوزه در فضای معارف اسلامی و الهیات و متافیزیک به وجود آورده است. به طور خاص، برخی مباحث علوم شناختی و عصب‌شناسی، پرسش‌های اساسی در باب اصول اعتقادی از جمله وجود خدا، معاد و تجرد علم و آگاهی و نیز ماهیت انسان را برانگیخته است.

تربیت طلاب آگاه و پاسخگو نسبت به چالش‌های نوین معرفتی

مدیر مدرسه علوم عقلی دارالعلم خاطرنشان کرد: شناخت جریان علوم شناختی و تبیین اصطکاک‌ها و تعاملات آن با عرصه فرهنگی، علمی و معرفتی کشور، برای آگاهی و ارتقای توانمندی طلاب و فضلا در پاسخگویی علمی به جدیدترین مسائل، امری ضروری است.

وی با اشاره به هیئت علمی مدرسه تصریح کرد: اساتیدی که در مدرسه تابستانی علوم عقلی حضور دارند به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروه نخست، اساتید برجسته در حوزه علوم عقلی و نفس‌شناسی مانند آیت‌الله سید یدالله یزدان‌پناه، استاد علی امیری‌نژاد، استاد سید علی طالقانی، استاد محمدتقی سبحانی و استاد حمیدرضا شاکرین هستند.

وی تصریح کرد: گروه دوم، استادان فعال در عرصه علوم شناختی و مباحث نوین معرفتی‌ هستند؛ از جمله استاد مسعود جان‌بزرگی در روان‌شناسی شناختی، استاد سیدمحمد سادات‌منصوری در فلسفه ذهن و عصب‌شناسی شناختی، و همچنین استاد علیرضا قائمی‌نیا در حوزه هوش مصنوعی، افزون بر این، استاد آیت‌الله مفیدی در مباحث هوش مصنوعی و تجارب پس از مرگ، آقای دکتر عباس موزون در همین زمینه و دکتر احمدرضا همتی‌مقدم در زمینه مقایسه علوم شناختی با مدرسه همکاری دارند که از توان علمی این اساتید بهره‌مند خواهیم شد.